Op nummer 73 bevinden zich de gevelstenen ter herinnering aan de roemruchte inbreker Jacob Frederik Muller, alias Jaco of Sjakoo

(Andere gevelstenen op de Elandsgracht vindt u op de nummers 14 en 98)



  • De bekende schrijver Justus van Maurik vertelt in zijn boek "Toen ik nog jong was" (Amsterdam, 1901) over een ontmoeting met een oude man op de stoep van het zogeheten 'Fort van Jaco' in de Amsterdamse Jordaan. "Accoord, meheer! 'T was een moordenaar, een huisbreker, een dief, maar, hij had een rechtvaardig, edel hart". De oude man die dit in 1886 aan Justus van Maurik vertelde, had het zelf van zijn grootvader, en deze weer van zijn vader, die Jaco zelf had meegemaakt. Zo was na een paar generaties het beeld ontstaan van een Nederlandse Robin Hood, van een edelmoedig mens die alleen van de rijken stal. Maar Jacob Frederik Muller was een misdadiger van vlees en bloed, en op 6 augustus 1718 werd hij na radbraking in Amsterdam onthoofd. De executie van zijn bondgenoten volgde ruim een maand later, op 12 september 1718.

    Jacob Frederik Muller, alias Jaco of Sjakoo, is na zijn dood blijven voortleven. Misschien omdat in het Amsterdams Historisch Museum zijn inbraakladdertje, pistolen, koevoet en andere hulpmiddelen bewaard zijn. Misschien omdat de groep huizen waar hij zijn schuilplaats had, de romantische bijnaam had van 'fort', een benaming die wel meer gegeven werd aan een groepje huizen dat boven kleine buren uittorende.

    Het 'Fort van Sjako' bestond uit vier panden op de Elandsgracht, genummerd 71-77. In 1886 zijn ze gesloopt in opdracht van de nieuwe eigenaar, Hemker, die er nieuwe huizen 'voor nette, fatsoenlijke ambachtslieden' liet neerzetten. Op nummer 73 herinnert een gevelsteen aan de eerste steenlegging op 9 juni 1886. De huizen zijn sindsdien in het bezit van de familie Hemker gebleven. Een van de achterkleinkinderen, Wim Hemker, heeft zich altijd voor de raadselachtige geschiedenis van het 'Fort van Sjakoo' geinteresseerd. Een lezing in het Amsterdams Historisch Museum door conservator Lodewijk Wagenaar bracht hem verder op het spoor. Enthousiast geworden bij het zien van de 'bedrijfsnalatenschap' van Sjakoo, bedacht hij de geschiedenis levend te houden en zijn familiegenoten voor te stellen het verhaal van Sjakoo en zijn Fort in nieuwe gevelstenen te laten uitbeelden. Met beeldhouwer en restaurateur Jan Hilbers werd overleg gevoerd over de afbeelding op de steen. Moest het oorspronkelijke Fort - bekend van oude foto's - worden afgebeeld, of de boeventronie van Jaco zelf? Zij kwamen er niet uit, en dus werd besloten beide te doen.

    Op 15 oktober 1999 zijn de gevelstenen feestelijk onthuld door Lodewijk Wagenaar.
    Hier te zien met laddertje en pistool Van Sjako.


    Tekening van Sjako uit "Toen ik nog jong was" die gebruikt is voor een van de gevelstenen.

    Sjako met houten kraag

    Idem: Kamer met de bedstee van waaruit Sjako ongezien kon verdwijnen

    Bedtee Sjako



    Het Nieuws van de Dag van 10 juni 1886 over de bouw van de nieuwe huizen op de plaats van het Fort van Sjako:

    Nieuws




    Lezen over Sjako:

    "Portretten van Sjaco van de beeldbank Amsterdam
    "Toen ik nog jong was" van Justus van Maurik
    "Op zoek naar de ware Jaco" van Frans Thuijs
    "Sjaco" roman van Conny Braam

    Voor de jeugd:

    "Het Fort van Sjako" van Karel Eykman met tekeningen van Peter Vos
    "Sjakoo en de Kunstroofdag" van Dick van den Heuvel
    "Sjakoo dit is mijn Amsterdam" van Dick van den Heuvel
    "Sjakoo naar Nieuw Amsterdam" van Dick van den Heuvel
    "Het Fort van Sjako" van Richard Meijer


    Meer over Sjako:

  • De Jordaan tussen taal en beeld

    Home