Het pand Elandsgracht 114 telt vele deuren. De twee aan de linkerkant geven toegang tot de bovenwoningen en de middendeur tot de bedrijfsruimte op de begane grond. Daar waar de rechterdeur is, was vier eeuwen lang de ingang tot de Sevenhuysengangh. Deze gang werd rond 1614 gebouwd en overwelfd door twee huizen die deel uitmaakten van een aaneengesloten reeks van zeven gelijkvormige panden. Aan dit zevental dankte de Sevenhuysengangh zijn naam.
Achter deze reeks huizen lag een tweede reeks, die even lang was. De twee rijen huizen waren evenwijdig aan elkaar, de een aan de Elandsgracht de ander inpandig. Tussen beide lag de Delverssteeg. Via de bijna 10 meter lange Sevenhuysengangh kwam je in die steeg waaraan de inpandige reeks gelegen was. De reeks bestond uit negen smalle, ondiepe, gelijkvormige panden die met de rug stonden naar de Lijnbaansstraat (tot omstreeks 1875 de Zeemtouwerssloot).
In deze huisjes woonden wellicht de delvers en sjouwers die de straten en stadswerken aanlegden van het 'Nieuwe Werck', zoals de Jordaan tot begin achttiende eeuw heette. De Delverssteeg bestaat nog steeds en is nog even breed en lang als hij rond 1614 was. Dat hele ensemble (van zestien huizen, gang en steeg) liet Claes Reyniersz bouwen en is goed te zien op de reliëfkaart van Balthasar Floriszoon uit 1625.
Op 27 juli 1679 stond als gevolg van blikseminslag 's nachts om half één het hele blok in lichterlaaie. Het blok dus, dat wordt begrensd door Hazenstraat, Elandsgracht, Lijnbaansgracht en Elandsstraat. Jan van der Heyden, schilder en uitvinder van de brandspuitslang, maakte daarvan een prent (gezien vanaf de Lijnbaansgracht). Helaas is daarop het Claes Reyniersz-ensemble net niet te zien. Wel hoe de panden aan de Zeemtouwerssloot in het water stonden en dat nog rap spullen op bootjes in veiligheid werden gebracht.
Die Zeemtouwerssloot was aangelegd door de leerlooiers aan de Elandsstraat en werd circa 1875 gedempt en vervolgens omgedoopt tot Lijnbaansstraat. Na de demping konden de bewoners van de inpandige huisjes aan de Delverssteeg hun toegangsdeur aan de Lijnbaansstraatzijde aanbrengen. De pandjes maakten 'volte-face' naar de Lijnbaansstraat, schreef historicus J.Z. Kannegieter. Van de Delverssteeg werden binnenplaatsjes gemaakt. Daar gaven de bewoners ons onlangs een enthousiaste rondleiding: onder de tegels ligt grint, en daaronder moet de oude bestrating van de Delverssteeg nog liggen. De bouwhistoricus in ons gezelschap wees op de achtergevel van het pand nr. 7, die is van vóór 1850.
Ter hoogte van de Edisonbioscoop maakt de bebouwing aan beide zijden van de Lijnbaansstraat een verwaarloosde indruk. Wij hopen dat omwonenden zich ontfermen over dit authentieke stukje Jordaan, zodat voorkomen wordt dat projectontwikkelaars, met goedkeuring van de deelraad, daar hun slag zullen slaan.
Mieke Krijger
Stichting Jordaanmuseum
Research: Fred van Kooij
Met dank aan bewoners van Lijnbaansstraat nr. 5